- Τσεσμέ
- Πόλη της Μικράς Ασίας στη χερσόνησο της Ερυθραίας (12.000 κάτ.). Πριν από τη Μικρασιατική καταστροφή η πόλη λεγόταν από τους Έλληνες Κρήνη. Είναι χτισμένη σε μια παραθαλάσσια πεδιάδα και σε απόσταση 70 χλμ. από τη Σμύρνη. Οι περισσότεροι κάτοικοί της ήταν άλλοτε Έλληνες, που ήρθαν στην Ελλάδα μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών. Οι γηραιότεροι Τούρκοι της πόλης μιλούν και την ελληνική γλώσσα και λέγονται από τους συμπατριώτες τους Μοραΐτες, επειδή κατάγονται από Τούρκους της Πελοποννήσου που μετανάστευσαν εκεί μετά την Επανάσταση του 1821. Η πόλη ήταν άλλοτε έδρα ορθόδοξης επισκοπής που το 1903 έγινε μητρόπολη. Σε απόσταση μιας ώρας βρίσκονται τα Λίτζα, πολυσύχναστη λουτρόπολη με θερμοπηγές. T., ναυμαχία του–. Ναυτική σύγκρουση μεταξύ του ρωσικού στόλου (με ναύαρχο τον Σπυρίδοφ) και του τουρκικού. Ύστερα από την αποτυχία των αδελφών Ορλώφ στην Πελοπόννησο, κατά τον πρώτο επί Αικατερίνης B’ ρωσοτουρκικό πόλεμο (1768-74) οι Ρώσοι προσπάθησαν να πετύχουν μια ναυτική τουλάχιστον νίκη. Τελικά, συνάντησαν τους Τούρκους στον όρμο του T., μεταξύ Χίου και της μικρασιατικής ακτής, ανάγκασαν τα τουρκικά πλοία να αποκλειστούν στο λιμάνι, όπου, με πυρπολικά, κατόρθωσαν να καταστρέψουν σχεδόν ολόκληρη την εχθρική ναυτική δύναμη (4 Ιουλίου 1770). Η ρωσική νίκη πανηγυρίστηκε και διαφημίστηκε κατάλληλα από την τσαρίνα, αλλά τελικά το γεγονός αυτό δεν είχε αποφασιστική σημασία στην εξέλιξη του πολέμου: οι Ρώσοι δεν μπόρεσαν να παραβιάσουν τα Δαρδανέλια (τα οποία είχε φροντίσει στο μεταξύ να οχυρώσει ο βαρόνος Ντε Τοτ και οι Γάλλοι που βοηθούσαν τους Τούρκους) και περιορίστηκαν στην κατοχή –κι αυτή εφήμερη– των Κυκλάδων, όπου έμειναν έως το 1774 άπρακτοι, οπότε υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν οριστικά το Αιγαίο.
Dictionary of Greek. 2013.